Ξυπνάς ένα πρωί και συνειδητοποιείς ότι έχει φτάσει η μέρα που πάντα φοβόσουν. Σου ζητούν να γράψεις για το αγαπημένο σου μέρος, τα Εξάρχεια. Πώς να χωρέσει η αγάπη μέσα σε λίγες γραμμές. Πώς να αποτυπωθεί η ιστορία τους σε ένα κομμάτι χαρτί. Σκέφτεσαι πως μια παραπομπή σε ένα οποιοδήποτε κτίριο αρκεί για να γοητεύσει, η αναφορά ενός οποιουδήποτε δρόμου αρκεί για να γεννήσει μνήμες. Όμως, μέχρι πού θα μπορούσε να σε ταξιδέψει το μελάνι. Ίσως μέχρι την πλατεία ή την μπλε πολυκατοικία. Μέχρι τη σαββατιάτικη λαϊκή της Καλλιδρομίου ή το λόφο του Στρέφη. Είναι το μέρος όπου η λέξη «αλληλεγγύη» μετατράπηκε σε βαθιά πολιτική πράξη – με ό,τι συνεπάγεται αυτό. Τα Εξάρχεια θα τα βρεις στα καλλιτεχνικά καφενεία τους, στα μερακλίδικα μεζεδοπωλεία τους, στις συνελεύσεις των κατοίκων ή των θαμώνων τους, στις ηλιαχτίδες που φωτίζουν έργα street art στους τοίχους των στενών τους, στις αυτοοργανωμένες δομές τους, στα πεζοδρομημένα κομμάτια και τα σκαλάκια τους, στα θέατρα και τα βιβλιοπωλεία τους, στις ιστορίες των κτιρίων τους, στο Floral αλλά και στο Κ*Βοξ, στο Διπλό café αλλά και στο καφενείο του Σάκη. Ό,τι και να γράψουμε, όμως, θα πρέπει να τα βρεις μόνος σου γιατί στον κάθε άνθρωπο έχουν κάτι διαφορετικό να πουν. Ακόμα και μέσα σε γραπτά επικριτών τους διακρίνεται ένας κρυφός θαυμασμός γιατί κανέναν δεν αφήνουν αδιάφορο. Αυτή είναι και η μαγεία τους.
«Τα Εξάρχεια δεν έχουν τουριστικό στοιχείο και δεν είναι εφήμερα. Δεν είναι μόδα. Όλη η δυναμική της πόλης βγαίνει εδώ. Έχουν εσωτερική ζωή και μέλλον» μας λέει ο κ. Ντάνιελ Αθανασίου, ο γνωστός κομμωτής που μας υποδέχτηκε στο θρυλικό κομμωτήριο στη Μαυρομιχάλη. «Δεν μπορώ να φανταστώ πιο εμπνευσμένο μέρος. Είναι starting point για ό,τι και να γίνεις στη ζωή σου. Δεν μπορείς να μην πας στην πλατεία να δεις τι κάνει ο νέος κόσμος. Και μόνο για την εμπειρία, όλοι περνούν τουλάχιστον μια μέρα της ζωής τους από τα Εξάρχεια. Εγώ πέρασα μεγάλο κομμάτι της ζωής μου εδώ. Αγάπησα το ύφος τους, εκτίμησα τον Πουλικάκο που δίνει μία με δύο φορές το χρόνο συναυλία για τον κόσμο της πλατείας, είδα το πάρκο Ναβαρίνου να μεταμορφώνεται και σιγά-σιγά έμαθα να συνυπάρχω ακόμα και με τη μυρωδιά του καμένου κάδου γιατί και αυτή είναι κομμάτι του χαρακτήρα τους. Το κομμωτήριο το άνοιξα εδώ κατόπιν σκέψης και όχι τυχαία. Είναι κόμβος» επισημαίνει.
Στην πλατεία
Η πλατεία ήταν κάποτε το 1/3 της σημερινής. Το μεγαλύτερο μέρος της ήταν χτισμένο. «Τη δεκαετία του 1960, πριν τη δικτατορία, ο Νίκος Μπραούζης ίδρυσε ένα σύλλογο με σκοπό την επέκταση της πλατείας. Μετά από μακρόχρονους αγώνες των κατοίκων, ο τότε δήμαρχος Γιώργος Πλυτάς κατάφερε να απαλλοτριώσει κι άλλους χώρους, να κατεδαφιστούν παλιά κτίσματα και η πλατεία να πάρει τη μεγάλη έκταση που έχει σήμερα» μας εξηγεί ο αντιδήμαρχος Πρασίνου, κ. Γιώργος Αποστολόπουλος. «Τα Εξάρχεια πήραν το όνομά τους από κάποιον Έξαρχο που είχε ένα μπακάλικο εδώ, αν και κάποιες φήμες λένε πως εδώ ήταν οι 6 αρχές του κράτους και πως έτσι προέκυψε το όνομα» μας λέει ο κ. Γιώργος Κάββουρας που μας υποδέχτηκε στο Διπλό δείχνοντάς μας παλιές φωτογραφίες της πλατείας αλλά και του Αστέρα Εξαρχείων. «Εδώ δεν ήταν πεζόδρομος. Η πλατεία είχε κυκλική κίνηση. Εκεί που είναι το μαγαζί με τους ναργιλέδες, υπήρχε κάποτε το μαγαζί του Παπαδόπουλου. Φανατικός αεκτζής και πολύ νευρικός. Πήγαιναν πιτσιρικάδες και τον πείραζαν και τους κυνηγούσε με καρέκλες. Εντωμεταξύ του έλειπε ένα δάχτυλο και όταν τους μούντζωνε τους φώναζε “πάρτε 5, πάρτε κι άλλα 4”» θυμάται και μας εξιστορεί χαμογελώντας.
===============================================================================================================================================================================================================
#Notara 26
Ένα εγχείρημα ξεκίνησε στα μέσα του Σεπτέμβρη από περίπου 20 ανθρώπους, «προχωρώντας σε κατάληψη του εγκαταλειμμένου δημόσιου κτιρίου του ΕΤΕΑΜ της οδού Νοταρά 26 με σκοπό την εδαφικοποίηση της αλληλεγγύης προς τους πρόσφυγες και τους μετανάστες για την κάλυψη των άμεσων αναγκών τους (στέγαση, περίθαλψη, κάθε είδους στήριξη)», όπως περιγράφουν οι ίδιοι μέσα από τη σελίδα στο Facebook και πλέον έχουν φιλοξενηθεί περισσότεροι από 1.800 πρόσφυγες κατά το μακρύ και δύσκολο ταξίδι τους. Σε ένα κτίριο που καθημερινά προσφέρει άσυλο σε εκατοντάδες ανθρώπους, γιατροί, κοινωνικοί λειτουργοί, μεταφραστές και πολλοί εθελοντές αποφασίζουν από κοινού με τους πρόσφυγες για τις ανάγκες του εγχειρήματος. Οι ανάγκες αναρτώνται ανά 2-3 μέρες στο λογαριασμό που διατηρούν στο Τwitter σημειώνοντας παράλληλα τη «σημασία της συνεισφοράς και άλλων ανθρώπων στο εγχείρημα».
===============================================================================================================================================================================================================
Οδός Θεμιστοκλέους
Η μικρογραφία της πόλης μέσα σε 500 μέτρα
Η οδός Θεμιστοκλέους ξεκινά από την Πανεπιστημίου και καταλήγει στην Καλλιδρομίου, περνώντας σχεδόν από όλα τα εμβληματικά σημεία της γειτονιάς. «Σε 500 μέτρα απόσταση συναντάς τη μικρογραφία όλης της συνοικίας» περιγράφει ο κ. Γιώργος Θαλασσινός, συνιδιοκτήτης του ιστορικού Floral. «Δεν ξέρω αν υπάρχει άλλος τέτοιος δρόμος στην Αθήνα. Περιλαμβάνει μικρά και μεγάλα μπαρ, εκδοτικούς οίκους, εργατικούς συλλόγους, θέατρο, σινεμά, φούρνους, ζαχαροπλαστεία, βιβλιοπωλεία κ.ά. Με άλλα λόγια βρίσκεις τα πάντα στον ίδιο δρόμο, ενώ στα κτίρια συναντάς σημάδια της ιστορίας (Δεκεμβριανά, Κατοχή, Χούντα)» συμπληρώνει. «Αυτός ο δρόμος είναι παρεξηγημένος. Είναι από τους πιο όμορφους της πόλης. Πάντα ήθελα να ανοίξω το μαγαζί εδώ γιατί είναι στο κέντρο αλλά νιώθεις ότι βρίσκεσαι σε χωριό» λέει ο κ. Γιάννης Ορφανός που άνοιξε πρόσφατα εδώ το «Barequip», ένα μαγαζάκι με είδη εξοπλισμού για μπαρ. «Εδώ ήταν η πρώτη μου επιλογή για να ανοίξω το μαγαζί. Είναι από τις πιο ασφαλείς περιοχές της Αθήνας. Τις καθημερινές ειδικά είναι μια χαρά. Κανένας δεν σε πειράζει» λέει ο κ. Γιώργος Παπαχρήστος που άνοιξε εδώ το «Cinema Libre», μάλλον όχι τυχαία αφού αυτό το κομμάτι ήταν και παλαιότερα κινηματογραφικό στέκι.
Είναι ένας από τους δρόμους που προτιμάται για διέλευση προς τα Εξάρχεια και όχι άδικα, αφού το πεζοδρομημένο κομμάτι είναι πανέμορφο. Καθημερινά σφύζει από ζωή με κόσμο να κάθεται στα μαγαζάκια που βρίσκονται εκεί. Ταξιδέψαμε σε ελληνικά νησιά με την Τράτα, ψωνίσαμε βιολογικά προϊόντα από το Βιοφώς, βρήκαμε Άσυλο εντός της στοάς του Μεγάρου Θεμιστοκλέους και συναντήσαμε τον κ. Αργύρη Πορφυρίου στο ιστορικό «Αθηναϊκόν» που μας μίλησε για τον «Σύλλογο των Λευτεριστών» που σύχναζε εκεί, για τον κινηματογράφο Τιτάνια της οικογένειας Τσακαλάκη αλλά και για το παλαιότερο πρόβλημα των ναρκωτικών που, όπως φαίνεται, έχει λυθεί κατά ένα μεγάλο βαθμό στο σημείο. «Ο Σύλλογος είχε ιδρυθεί από τότε που το Αθηναϊκόν βρισκόταν στην οδό Σανταρόζα. Προς τιμή του “Προέδρου”, Λευτέρη Παπαδόπουλου, είχαν ορίσει μια τακτική συνάντηση που γινόταν κάθε Σάββατο. Μαζεύονταν για να συζητήσουν σοβαρά θέματα αλλά και για να κάνουν την πλάκα τους. Ήταν μια παρέα που είχε μεταξύ άλλων μέλη τον Νίκο Καρούζο, τον Γιώργο Νταλάρα, τον Κυρ, τον Γιώργο Σταθόπουλο, τον Αχιλλέα Θεοφίλου, τον Οδυσσέα Χαντζόπουλο και πόσους άλλους. Ακόμα έρχονται αλλά σκόρπιοι» θυμάται χαμογελώντας. «Είναι ένας από τους δρόμους που στις αρχές του 20ού αιώνα οδηγούσε από το κέντρο της πόλης στο τότε ονομαστό προάστιο των Εξαρχείων. Ήδη από τις αρχές του 20ού αιώνα και λόγω της γειτνίασης με το Πανεπιστήμιο και το Πολυτεχνείο άρχισαν να κατοικούν στα Εξάρχεια διανοούμενοι καλλιτέχνες αλλά και ένα μεγάλο κομμάτι της αστικής τάξης της εποχής και όλοι αυτοί οι άνθρωποι έρχονταν σε επαφή με το κέντρο της πόλης μέσω της οδού Θεμιστοκλέους» μας λέει ο κ. Γιώργος Αποστολόπουλος, αντιδήμαρχος Πρασίνου. «Αυτή τη στιγμή είναι ένας δρόμος με τελείως διαφορετικά χαρακτηριστικά ανά τετράγωνο. Από την Ομόνοια μέχρι την Ακαδημίας χαρακτηρίζεται από μεζεδοπωλεία και εμπόριο αθλητικών ειδών. Από την Ακαδημίας μέχρι την Κωλέττη έχει πιο μικρές εμπορικές χρήσεις κάθε είδους. Από την Κωλέττη μέχρι την πλατεία διατηρεί το χαρακτήρα μικρών παραδοσιακών μαγαζιών ένδυσης γειτονιάς αλλά και άλλων τοπικών μαγαζιών. Επί της πλατείας επικρατούν οι χρήσεις ΚΥΕ, ενώ από την πλατείας ως την Καλλιδρομίου κυριαρχεί η κατοικία. Κομβικό ρόλο στην ανάπτυξη αυτού του ιδιαίτερου χαρακτήρα έπαιξε η Δημαρχεία του Δημήτρη Μπέη ο οποίος πεζοδρόμησε τη Θεμιστοκλέους από την πλατεία μέχρι το λόγο του Στρέφη» περιγράφει και σημειώνει πως «ο Δήμος της Αθήνας, αναγνωρίζοντας τη σημασία της Θεμιστοκλέους για το κέντρο της πόλης και την περιοχή των Εξαρχείων, εξετάζει το ενδεχόμενο διαπλάτυνσης των πολύ στενών πεζοδρομίων της από την Ακαδημίας προς τα Εξάρχεια ώστε να γίνει ασφαλής δίοδος για τους πεζούς και να ενισχυθούν οι παραδοσιακές εμπορικές χρήσεις. Ένα τμήμα της, επίσης, προς την πλατεία Κάνιγγος, έχει ενταχθεί στο σχεδιασμό του Δήμου με τον εμπορικό σύλλογο Αθηνών για τη δημιουργία Ανοιχτού Κέντρου Εμπορίου με σημαντικές τοπικές παρεμβάσεις στην κατεύθυνση της ανάπλασής της».
===============================================================================================================================================================================================================
Η μπλε πολυκατοικία
Η μπλε πολυκατοικία είναι το σημείο-έμβλημα της περιοχής. Ιδιοκτησία της οικογένειας Αντωνοπούλου, χτίστηκε στη συμβολή των οδών Αραχώβης & Θεμιστοκλέους το 1933. Έργο του Κυριακούλη Παναγιωτάκου, «αποτελεί σταθμό στην ιστορία της σύγχρονης ελληνικής αρχιτεκτονικής ως χαρακτηριστικό παράδειγμα της αρχιτεκτονικής του μοντέρνου κινήματος που επιβάλλεται με το δυναμισμό της φόρμας, τις εναλλαγές των πλήρων και των κενών, το έντονο μπλε χρώμα» γράφει η κ. Μάρω Καρδαμίτση - Αδάμη στο ομότιτλο βιβλίο (εκδ. Libro), αρχιτέκτων, καθηγήτρια του ΕΜΠ & υπεύθυνη των Αρχείων Νεοελληνικής Αρχιτεκτονικής του Μουσείου Μπενάκη. Τη συναντήσαμε για να μας μιλήσει για τα δικά της Εξάρχεια και μας παραχώρησε πολύ ευγενικά την άδεια να φιλοξενήσουμε στο θέμα μας τη φωτογραφία μέσω της οποίας απαθανατίστηκε η όψη της όπως ήταν το 1933. «Ήταν η πρώτη πολυκατοικία που ανέλαβε να σχεδιάσει ο Παναγιωτάκος. Ήταν όμως καταξιωμένος αρχιτέκτονας και είχε αυτοπεποίθηση. Μέχρι τότε κυριαρχούσε τριγύρω το λευκό και το κόκκινο. Εκεί πρόσθεσε ο Παπαλουκάς το βαθύ μπλε. Και κάπως έτσι άρχισε να αλλάζει η εικόνα των Εξαρχείων και εμφανίστηκαν οι πρώτες πολυκατοικίες. Το κόστος κατασκευής έφτασε τα 44.000.000 δρχ. κάτι που την εντάσσει στις ακριβότερες πολυκατοικίες της εποχής της» μας εξηγεί. Είναι ένα κτίριο θρύλος που υπήρξε κέντρο αντικατασκοπείας και αντίστασης την περίοδο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και που φιλοξένησε στα διαμερίσματά του προσωπικότητες διαφορετικών πολιτικών πεποιθήσεων που μπορούσαν να συνυπάρξουν αρμονικά (Κατίνα Παξινού, Δημήτρης Μυράτ, Αλέξης Μινωτής, Λεωνίδας Κύρκος, Βούλα Ζουμπουλάκη, Φρέντυ Γερμανός, Σοφία Βέμπο, Μίμης Τραϊφόρος κ.ά.).
===============================================================================================================================================================================================================
Λεπτομέρειες
• Από τις αρχές του 1950 η περιοχή αποτελούσε αγαπημένο σημείο σκηνοθετών – στην οδό Οικονόμου, για παράδειγμα, μαχαιρώνουν τη Στέλλα.
• Στην οδό Θεμιστοκλέους κοντά στην Καλλιδρομίου ακούγονται συχνά υπέροχες μελωδίες. Προέρχονται από το βιολί του Γιάννη, μουσικό του δρόμου που συνήθως βρίσκεται εκεί.
===============================================================================================================================================================================================================
Αστικός μύθος
«Η κυρία με το μαντιλάκι που ξεπατώνει με ένα φτυάρι τα φυτά της πλατείας»
Πράγματι, πριν από ένα χρόνο φυτεύτηκαν στην πλατεία πάνω από 200 θάμνοι και δεν έχει μείνει σχεδόν κανένας. Ωστόσο, μια κυρία που φοράει μαντίλι και τους ξεπατώνει υπάρχει στις καθημερινές χαζοκουβεντούλες της γειτονιάς αλλά κανείς δεν την έχει δει με τα μάτια του.
Πηγή: Athens Voice
