Διονύσιος Σολωμός

[MAVERICK]

Ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός γεννήθηκε στις 8 Απριλίου του 1798 στη Ζάκυνθο, ως εξώγαμο τέκνο του κόντε Νικόλαου Σολωμού και της υπηρέτριάς του Αγγελικής Νίκλη.

Solomos_portrait_2.jpg (107.74 KiB) 1600 προβολές

Σε πολύ μικρή ηλικία έμεινε ορφανός και το 1808 έφυγε για σπουδές στην Ιταλία, με τη συνοδεία του ιταλού δασκάλου του Ρώσση. Επτά χρόνια αργότερα πήρε το απολυτήριο από το Λύκειο της Κρεμόνας και γράφτηκε στο πανεπιστήμιο της Πάβιας, απ' όπου πήρε το πτυχίο της Νομικής. Παράλληλα με τις σπουδές στη νομική, για την οποία ουδέποτε ενδιαφέρθηκε, άρχισε να γράφει στίχους στην ιταλική γλώσσα, ενώ ήρθε σε επαφή με διαπρεπείς φιλοσόφους, φιλολόγους και αξιόλογους εκπροσώπους της λογοτεχνικής κίνησης της εποχής.

Το 1818 επέστρεψε στη Ζάκυνθο, όπου παρέμεινε για δέκα χρόνια. Εκεί άρχισε να γράφει τα πρώτα του αξιόλογα στιχουργήματα στα ελληνικά. Το πρώτο εκτενές ελληνικό ποίημά του και πλέον γνωστό είναι ο «Ύμνος εις την Ελευθερίαν», απόσπασμα του οποίου καθιερώθηκε ως Εθνικός μας Ύμνος. Λίγο αργότερα, συνέθεσε το λυρικό ποίημα «Εις τον θάνατο του Λορδ Μπάυρον» και ακολούθησαν «Η καταστροφή των Ψαρών», «Η Φαρμακωμένη», «Ο Λάμπρος», «Εις Μοναχήν», «Ο Κρητικός», «Οι ελεύθεροι πολιορκημένοι», «Ο Πορφύρας».

Στα τέλη του 1828 εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Κέρκυρα, συνεχίζοντας την ενασχόλησή του με την ποίηση σχεδόν απομονωμένος. Δεν έκανε ούτε ένα ταξίδι στην ελευθερωμένη Ελλάδα, γιατί, όπως υποστηρίζεται, «δεν εσυνηθούσε να θεατρίζει στο εθνικό του φρόνημα αλλά μες το άγιο βήμα της ψυχής».

Στις 3 Φεβρουαρίου του 1849 παρασημοφορήθηκε με το Χρυσό Σταυρό του Σωτήρος, διότι «με την ποίηση του διέγειρε τα αισθήματα του λαού στον αγώνα για εθνική ανεξαρτησία».

Πέθανε στις 9 Φεβρουαρίου του 1857 στην Κέρκυρα, ύστερα από αλλεπάλληλες εγκεφαλικές συμφορήσεις. Τα οστά του μεταφέρθηκαν το 1865 στη Ζάκυνθο και τοποθετήθηκαν αρχικώς σ' ένα μικρό μαυσωλείο στον τάφο του Κάλβου.

[MAVERICK]

158 στροφὲς συνθέτουν τὸν Ὕμνο, ὅπου ἡ Ἐλευθερία ταυτίζεται μὲ τὴν Ὀρθόδοξη Ἑλλάδα. Οἱ θεματικὲς ἑνότητες ποὺ περιλαμβάνονται στὰ ἐπιλεγμένα ἀποσπάσματα εἶναι ἡ ἀρχαία λαμπρότητα, τὰ δεινοπαθήματα τῆς σκλαβιᾶς, ἡ ἀπήχηση τοῦ ἀγῶνα, οἱ κορυφαῖες στιγμὲς τῆς Τριπολιτσᾶς καὶ τοῦ Μεσολογγίου, οἱ νικηφόρες μάχες στὴ θάλασσα καὶ τέλος ἡ σπαρακτικὴ ἔκκληση τῆς Ἐλευθερίας πρὸς τοὺς Ἕλληνες γιὰ ὁμόνοια καὶ ἀδερφοσύνη.
Ὁ μεγάλος μουσουργὸς Νικόλαος Μάντζαρος, προσωπικὸς φίλος τοῦ ποιητῆ Σολωμοῦ, συνέθεσε μουσικὴ γιὰ 24 στροφές. Οἱ δυὸ πρῶτες νομοθετήθηκαν τὸ 1856 ὡς ὁ Ἐθνικὸς Ὕμνος τῆς Ἑλλάδας.


Το ποίημα «Ύμνος εις την Ελευθερίαν» γράφτηκε από τον Διονύσιο Σολωμό τον Μάιο του 1823 στην Ζάκυνθο και ένα χρόνο αργότερα τυπώθηκε στο Μεσολόγγι. Το ποίημα συνδυάζει στοιχεία από τον ρομαντισμό αλλά και τον κλασικισμό. Οι στροφές που χρησιμοποιούνται είναι τετράστιχες ενώ στους στίχους παρατηρείται εναλλαγή τροχαϊκών οκτασύλλαβων και επτασύλλαβων. Το 1828 μελοποιήθηκε από τον Κερκυραίο Νικόλαο Μάντζαρο πάνω σε λαϊκά μοτίβα, για τετράφωνη ανδρική χορωδία. Από τότε ακουγόταν τακτικά σε εθνικές γιορτές, αλλά και στα σπίτια των Κερκυραίων αστών και αναγνωρίστηκε στη συνείδηση των Ιονίων ως άτυπος ύμνος της Επτανήσου. Ακολούθησαν και άλλες μελοποιήσεις από τον Μάντζαρο (2η το 1837 και 3η το 1839-΄40), ο οποίος υπέβαλλε το έργο του στον βασιλιά Όθωνα (4η «αντιστικτική» μελοποίηση, Δεκέμβριος 1844).

Παρά την τιμητική επιβράβευση του μουσικοσυνθέτη Μάντζαρου με τον Αργυρό Σταυρό του Τάγματος του Σωτήρα (Ιούνιος 1845) και του Διονυσίου Σολωμού με Χρυσό Σταυρό του ίδιου Τάγματος (1849), το έργο (και ειδικά η πρώτη μελοποίησή του) διαδόθηκε μεν ως «θούριος», αλλά δεν υιοθετήθηκε ως ύμνος από τον Όθωνα. Ο Μάντζαρος το 1861 επανεξέτασε για 5η φορά το έργο, αυτή τη φορά σε ρυθμό εμβατηρίου κατά παραγγελία του υπουργού Στρατιωτικών.

Όταν ο βασιλιάς Γεώργιος Α΄ επισκέφθηκε την Κέρκυρα το 1865, άκουσε την εκδοχή για ορχήστρα πνευστών της αρχής της πρώτης μελοποίησης που έπαιζε η μπάντα της Φιλαρμονικής Εταιρείας Κερκύρας και του έκανε εντύπωση. Ακολούθως με Βασιλικό Διάταγμα του Υπουργείου Ναυτικών (υπουργός Δ. Στ. Μπουντούρης) που το χαρακτήρισε «επίσημον εθνικόν άσμα» και διατάχθηκε η εκτέλεσή του «κατά πάσας τας ναυτικάς παρατάξεις του Βασιλικού Ναυτικού». Επίσης ενημερώθηκαν οι ξένοι πρέσβεις, ώστε να ανακρούεται και από τα ξένα πλοία στις περιπτώσεις απόδοσης τιμών προς τον βασιλιά της Ελλάδας ή την Ελληνική Σημαία. Από τότε θεωρείται ως εθνικός ύμνος της Ελλάδας.

Το σύνολο της πρώτης μελοποίησης του «Ύμνου εις την Ελευθερίαν» τυπώθηκε για πρώτη φορά σε 27 μέρη στο Λονδίνο το 1873, ένα χρόνο μετά το θάνατο του συνθέτη του. Ο αντισυνταγματάρχης ε.α. Μαργαρίτης Καστέλλης, πρώην διευθυντής Μουσικού Σώματος, διασκεύασε τον «Εθνικό Ύμνο» για μπάντα, κι αυτή η μεταγραφή (από την οποία απουσιάζει η σύντομη εισαγωγή) παίζεται από τις στρατιωτικές μπάντες ως σήμερα. Πάντως, αξίζει να σημειωθεί ότι στα επτανησιακά μουσικά αρχεία σώζονται διασκευές του έργου για μπάντα χρονολογούμενες τουλάχιστον από τη δεκαετία του 1840.

Το ποίημα «Ύμνος εις την Ελευθερίαν» αποτελείται από 158 τετράστιχες στροφές· από αυτές οι 24 πρώτες στροφές καθιερώθηκαν ως εθνικός ύμνος το 1865. Από αυτές μόνο οι δυο πρώτες είναι εκείνες που ανακρούονται και συνοδεύουν πάντα την έπαρση και την υποστολή της σημαίας και ψάλλονται σε επίσημες στιγμές και τελετές. Κατά τη διάρκεια της ανάκρουσής του αποδίδονται ορθίως τιμές στρατιωτικού χαιρετισμού «εν ακινησία».

Χρησιμοποιείται επίσης ως εθνικός ύμνος της Κυπριακής Δημοκρατίας.

[Ex-Member]

Το έθνος πρέπει να μάθη να θεωρή Εθνικόν ό,τι είναι Αληθές.

Σύμφωνα με τον Ι. Πολυλά, ο Σολωμός απάντησε με τα παραπάνω λόγια όταν ένας φίλος του, διαβάζοντας τον “Πόρφυρα”, του παρατήρησε ότι “το έθνος ήθελε να δεχθεί καλύτερα ένα ποίημα εθνικό”.


Δυστυχισμένε μου λαέ, καλέ και ηγαπημένε, πάντοτ’ ευκολοπίστευτε και πάντα προδομένε.

ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ “ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΕΠΤΑΝΗΣΙΟΥΣ”

Η συνάντηση Δ. Σολωμού – Σ. Τρικούπη:

Όθεν όταν (περί τα τέλη του 1822) ο Τρικούπης έφθασε εις Ζάκυνθο, καλεσμένος από τον αείμνηστον Λορδ Γυίλφορδ, και επεσκέφθηκε τον Σολωμό, ο ποιητής δεν του εξεφώνησε τους απλοελληνικούς στίχους του, αλλά την ιταλική ωδή “Per Prima Messa”, την οποία είχε συνθέσει ακόμη ευρισκόμενος εις την Ιταλία. Ο Τρικούπης του επαρατήρησε ότι ο προορισμός του ήταν, όχι να λάβει μίαν λαμπρή θέση εις τον ιταλικόν Παρνασσό, αλλά να έβγει θεμελιωτής νέας φιλολογίας εις την Ελλάδα. Τούτα τα λόγια, τα οποία εφαίνοντο ωσάν ενός αποσταλμένου της κοινής αγωνιζομένης μητέρας προς το καλύτερο από τα τέκνα της, ανταποκρένοντο εις τη διάθεση και εις τα πρώτα βήματα του Σολωμού, ώστε γιομάτος θάρρος εξακολούθησε τη μελέτη της μητρικής του γλώσσας, βοηθούμενος από τον Τρικούπη.

από τα ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ του Ι. ΠΟΛΥΛΑ

Ο Γ. Θεοτοκάς σχολιάζει τη συνάντηση Σολωμού – Τρικούπη:

Ο Σολωμός 24 χρονώ, ο Τρικούπης 34. Ως εκείνη τη στιγμή ο Σολωμός δεν έχει ξεκαθαρίσει στη συνείδησή του αν είναι Έλληνας ή Ιταλός. Η γλώσσα και η παιδεία, ίσως και η πατρική καταγωγή, τον τραβούν προς την Ιταλία, αλλά η Επανάσταση τον έχει συγκινήσει. Είναι άβουλος και ασυνείδητος, ένα χαμένο παιδί που δε βρήκε τον εαυτό του. (…) Ο Τρικούπης σ’ αυτή τη συνάντηση είναι αναμφίβολο ότι ενεργεί μ’ ένα πολιτικό σκοπό· να προσθέσει τη συνείδηση στη μεγαλοφυία, να επιστρατεύσει τη σκοτεινή δύναμη και να τη θέσει στην υπηρεσία της Ελλάδας. Αξιοθαύμαστη η πολιτική και πνευματική διαίσθηση του Τρικούπη, που καταλαβαίνει το δαιμόνιο του Σολωμού προτού το καταλάβει ο ίδιος ο Σολωμός, που αισθάνεται μες στον πόλεμο την ανάγκη της ποίησης, της ποίησης που θα είναι η φωνή του έθνους. Θέλει να δώσει στο έθνος μια φωνή. Το αποτέλεσμα της συνάντησης είναι κευραυνοβόλο, ο Σολωμός μονομιάς γίνεται Έλληνας, κατακτά την ελληνική γλώσσα (και την αναδημιουργεί), γράφει τον Ύμνο, όλα αυτά σε ελάχιστο καιρό. Κι ο Τρικούπης φεύγει, ο ρόλος του τελείωσε.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΘΕΟΤΟΚΑΣ “ΤΕΤΡΑΔΙΑ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΥ”
Εκδόσεις ΕΣΤΙΑ

Ο Δ. Σολωμός το 1823 συνέθεσε, μέσα σε ένα μήνα, τον Ύμνο εις την Ελευθερία, ο οποίος δεν περιέχει ούτε μία ιταλική λέξη, από αυτές που αφθονούσαν στην επτανησιακή διάλεκτο.

ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΔΟΜΗ

από τους “Ελεύθερους Πολιορκημένους Β΄”:

Λαλεί πουλί, παίρνει σπυρί κι η μάνα το ζηλεύει…

Όποιος πεθάνει σήμερα, χίλιες φορές πεθαίνει.

Συχνά τα στήθια εκούρασα, ποτέ την καλοσύνη.

Παράπονο: χαμός καιρού σ’ ό,τι κανείς κι α χάσει.

Πάντ’ ανοιχτά, πάντ’ άγρυπνα τα μάτια της ψυχής μου.

Η δύναμή σου πέλαγο κι η θέλησή μου βράχος.

ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ
από την ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ του Η. Ν. Αποστολίδη, Εκδόσεις ΕΣΤΙΑ

από τον “Διάλογο”:

Η αλήθεια είναι καλή Θεά, αλλά τα πάθη του ανθρώπου συχνότατα την νομίζουν εχθρή.

Δεν είναι εντροπή να φανερώσει άνθρωπος πως έσφαλε.

Μήγαρις έχω άλλο στο νου μου, πάρεξ ελευθερία και γλώσσα;

ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ “ΔΙΑΛΟΓΟΣ”
από τα ” Δ. ΣΟΛΩΜΟΥ – ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΕΖΑ”
Εκδόσεις ΓΡΑΜΜΑΤΑ

Ο Αμερικανός δημοσιογράφος και ποιητής Nathaniel Parker Willis συνάντησε τον Διονύσιο Σολωμό στην Κέρκυρα στα 1832:

Ο Κύριος που με είχε πάρει έξω είχε στο σπίτι του το βράδυ μία συγκέντρωση και ανάμεσα στους άλλους ξένους ήταν παρόντες ο κόμις Διονύσιος Σολωμός απ’ τη Ζάκυνθο και ο Ιππότης Ανδρέας Μουστοξύδης, για τους οποίους είχα ακούσει συχνά. Ο πρώτος είναι σχεδόν ο μόνος Έλληνας ποιητής και οι “Ύμνοι” του, κυρίως πατριωτικοί, είναι γραμμένοι στην κοινή διάλεκτο της χώρας του και λέγεται πως είναι γεμάτοι φωτιά. Είναι ένας υπερβολικά ωραίος άνδρας με μεγάλα μαύρα μάτια, τρυφερά σχεδόν σαν γυναίκας. Τα χαρακτηριστικά του είναι σαν να είναι έργο της καθαρότατης ελληνικής σμίλης, τόσο τέλεια, σαν να είναι άγαλμα και εντυπωμένα με τα πιο ελκυστικά σημάδια λεπτότητας και αισθήματος. Μπορώ να φαντασθώ τον Ανακρέοντα να του έμοιαζε.

NATHANIEL PARKER WILLIS (1806-1867)
από άρθρο του ΓΕΩΡ. ΧΡ. ΣΟΥΛΗ στο περιοδικό ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ
τ. 543 (15/2/1950)

Ο Κώστας Βάρναλης θυμάται τον καιρό (1911) που δούλευε καθηγητής στα Μέγαρα:

Κάποια χρονιά που είχα συγκεντρωμένα στην Γ΄ Ελληνικού πολλά καλά παιδιά, τους δίδαξα ολάκερο τον “Εθνικό Ύμνο” του Σολωμού, που δεν τον είχε το πρόγραμμα. Βρέθηκε αμέσως ο “επιστήμονας” του χωριού να με καταγγείλει στο υπουργείο ότι υπονομεύω την αθάνατον ημών γλώσσαν άτε διδάσκων εις τους παίδας τον “Εθνικόν Ύμνον!”. Πού να το φανταζότανε ο Σολωμός ότι ο ύμνος του θα μπορούσε να χρησιμέψει για τεκμήριο εθνικής προδοσίας. Και το υπουργείο με κάλεσε “εις απολογίαν!”.

ΚΩΣΤΑΣ ΒΑΡΝΑΛΗΣ “ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΑ ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ” Εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ

[Tzivitzonis]

Είστε και οι δυο....υπέροχοι!!

[vasilis k]

[MAVERICK]

Μπράβο Τάσο

[char]

Εύγε παίδες!!!
Οφείλουμε να θυμόμαστε και να τιμούμε τους Μεγάλους Έλληνες!

[pantelis]

[ZΗΡΕΙΑ]

Πολύ καλό το θέμα !

[kastorgr]

Πολύ καλό!